अनुकूल हवामान

• पावसाळ्यात जास्‍त पाऊस व ढगाळ वातावरण असल्‍यास फूलांची व फळांची गळ जास्‍त होते.
• वातावरणात जास्त दमटपणा असल्यास फळे कुजतात.
• प्रकाशाच्या उच्च तीव्रतेमुळे फळांना रंग येण्यास विलंब होतो.

• तापमान 10°C च्या खाली असल्यास मिरचीच्या झाडाची वाढ थांबते.
• पीक वाढीच्या सुरवातीच्या काळात तापमान 30°C किंवा जास्त असल्यास पिकाच्या मूळांची वाढ थांबते.
• जर तापमान 37°C किंवा जास्त असल्यास त्याचा परिणाम फळांच्या वाढीवर होतो.
• मिरचीच्‍या झाडांची आणि फळांची वाढ 20-25°C तापमानाला चांगली होते.

• मिरचीचे पीक हे शक्यतो सिंचन क्षेत्रात घेतले जाते.
• मिरचीच्या झाडाला फळे व फुले येण्याच्या सुमारास पाणी देणे अत्यंत महत्वाचे आहे.
• मिरचीच्या पिकाला 800-1200 मिमी पाण्याची गरज असते.

अनुकूल मृदा

• आवश्यक सामू- 6.0-7.0
• जास्त आम्लधर्मी व क्षारयुक्त मातीमध्ये मिरचीचे पीक घेतले जात नाही.
• सामू 6.5 पेक्षा कमी असल्यास मातीत चुनखडी टाकावी.
• सामू 7.5 पेक्षा जास्त असल्यास मातीत जिप्सम टाकावे.

• मिरचीसाठी वाळुयुक्त पोयटा माती व पाणी धरून ठेवणारी माती असावी.

लागवड साहित्य

रोपवाटिका तयारी

• पुनर्लागवडीसाठी 1 एकर क्षेत्रामध्ये, 0.08 एकर (3 गुंठा) रोपवाटिका असावी.
• रोपवाटिका तयार करण्यासाठी 7.5 मीटर लांब, 1.2 मीटर रुंद, 10 सेमी उंच या आकारमानाचे सहा गादीवाफे तयार करावेत.
• बियाणाची मातीत सरळ रेषेत 7.5 सेमीच्या अंतराने पेरणी करावी व ते मातीने झाकावे.
• रोपांना रोपवाटिकेमध्ये उगवण होईपर्यंत दिवसभरात दोन वेळा पाणी द्यावे व उगवून आल्यानंतर एक वेळा द्यावे.
• रोपांना मजबुती देण्यासाठी पुनर्लागवड करण्याच्या 10 दिवस आधी रोपांना पाणी देण्याचे प्रमाण कमी करावे व रोप काढणीच्या 1 दिवस आधी थोड्याप्रमाणात पाणी द्यावे.
• बियाणे अंकुरित झाल्यानंतर 3 दिवसांनी मर रोगाच्या व्यवस्थापनासाठी 10 लिटर पाण्‍यात 20 ग्रॅम रिडोमिल द्रावण गादी वाफ्यावर किंवा रोपांच्‍या मुळा भोवती ओतावे.
• 1 लिटर पाण्यामध्ये 19:19:19 (5 ग्रॅम) व थायोमेथिओक्साम (0.25) ग्रॅम मिश्रण एकत्रित करून पेरणीनंतर 25 दिवसांनी फवारावे.

• प्रत्येक ट्रे मध्ये 1.2 किलो याप्रमाणे कोकोपीट भरावे.
• ट्रेच्या प्रत्येक कप्प्यात 1 याप्रमाणे बीजप्रक्रिया केलेल्या बियाणाची पेरणी करावी.
• पेरणीनंतर बियाणे कोकोपीटने झाकावे व ट्रे एकावर एक ठेवून बियाणांची उगवण होईपर्यंत पॉलीथिन पेपरने झाकावे (5 दिवस).
• 6 दिवसांनंतर, अंकुरित झालेल्या बियाणांसहित ट्रे स्वतंत्ररित्या शेड नेट मध्ये ठेवावे.

• कालावधी- 35 दिवस.
• रोपाचे देठ मजबूत झाल्यानंतर व पाने गडद हिरवी झाल्यावर रोपांची पुनर्लागवड करावी.

बियाण्यांचे प्रमाण

• 140.0 - 180.0 ग्रॅम/एकर

• 60.0 - 80.0 ग्राम/एकर

बीज प्रक्रिया

• खालील प्रमाणे बीजप्रक्रिया करावी
• इमिडाक्लोप्रिड- 4 मिली
• सूचना- वरील घटक प्रती 1 किलो बियाणे याप्रमाणे 2 लिटर पाण्यात मिसळुन तयार झालेल्या द्रावणात बियाणे 10 मिनिटासाठी बुडवावेत व नंतर 15 मिनिटासाठी सावलीत वाळवावेत.
• मॅन्कोझेब- 2 ग्रॅम
• सूचना- बीजप्रक्रिया केलेले बियाणे परत 2 ग्रॅम कार्बेनडीझम प्रती 1 किलो बियाणे याप्रमाणे बियाणांना चोळावे.

पेरणी

• बियाणाची मातीत सरळ रेषेत 7.5 सेमी च्या अंतराने पेरणी करावी व ते मातीने झाकावे.

• रोपांना रोपवाटिकेमध्ये उगवण होईपर्यंत दिवसभरात दोन वेळा पाणी द्यावे व उगवून आल्यानंतर एक वेळा द्यावे.

• रोपांना मजबुती देण्यासाठी पुनर्लागवड करण्याच्या 10 दिवस आधी रोपांना पाणी देण्याचे प्रमाण कमी करावे व रोप काढणीच्या 1 दिवस आधी थोड्याप्रमाणात पाणी द्यावे.

पुर्वमशागत

• मातीच्या प्रकारानुसार जमीन 1 ते 2 वेळा नांगरून घ्यावी.
• खालील खते जमिनीत मिसळून त्याचे जमिनीत योग्य प्रकारे विघटन होण्यासाठी जमीन 10 दिवस खुली ठेवावी- शेणखत- 2 टन कम्पोस्टिंग बॅक्टरीया- 3 किलो
• वरील मिश्रण मातीवर पसरवून त्यावर रोटाव्हेटर फिरवावे व माती भुसभुशीत करून घ्यावी.
• प्लॅस्टिक मल्चिंग-
• ठिबक सिंचन पद्धती मध्ये प्लॅस्टिक मल्चिंग करणे गरजेचे आहे.
• जर आपण पाटाने पाणी देत असू तर प्लॅस्टिक मल्चिंग करणे गरजेचे नसते.

• गादी वाफा तयार करण्यासाठी ट्रॅक्टरच्या साहाय्याने 75 सेमी किंवा 60 सेमीच्या अंतराने सरीवरंबा तयार करून घ्याव्यात.

रोपातील अंतर व रोपांची संख्या

पुनर्लागवडीपूर्वी मुळांवर करण्याची प्रक्रिया

• एका सपाट भांड्यात 20 लिटर पाणी घ्यावे.
• त्यामध्ये कार्बनडॅझीम (40 ग्रॅम) व इमिडाक्लोप्रिड (40 मिली) एकत्रित करावे.
• रोपांची मुळे पुर्नलागवडीपूर्वी ह्या द्रावणात 5 मिनिट बुडवावीत.
• जर रोपे प्रोट्रेमध्ये असतील तर रोपांसहित प्रोट्रे भांड्यात 5 मिनिटासाठी बुडवावा.

पुनर्लागवड

• पुनर्लागवड करताना 60 सेमीच्या अंतरावर सरी तयार करून रोपांची लागवड करावी.

खत व्यवस्थापन

• 40:20:20 नत्र:स्फुरद:पालाश किलो प्रती एकर.
• पुनर्लागवड करताना- युरिया- 44 किलो सिंगल सुपर फॉस्फेट- 122 किलो म्युरेट ऑफ पोटॅश- 34 किलो
• पुनर्लागवडीनंतर 30 दिवसांनी- 22 किलो युरिया टाकावा.
• पुनर्लागवडीनंतर 45 दिवसांनी- 22 किलो युरिया टाकावा.

सिंचन

• ठिबक सिंचन- एक दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे.
• आठवड्यातून एकदा पाटाने पाणी द्यावे (पावसावर अवलंबून).
• उन्‍हाळयात 5 ते 6 दिवसांच्‍या अंतराने पिकाला पाणी दयावे.
• मिरचीच्या प्रत्येक तोडणी नंतर एकदा पाणी द्यावे.

आंतरमशागत

काढणी

• पुनर्लागवडीनंतर 70-150 दिवसांनी

• 8-10 वेळा

• 10 दिवस

उत्पादन

• 5-8 क्विंटल प्रती एकर

• 40-50 क्विंटल प्रती एकर